欧盟委员会 体育白皮书2007 荷兰语

EUROPESE COMMISSIE Witboek sport NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd U1NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd U1 07.03.2008 10:50:45 Uhr07.03.2008 10:50:45 Uhr Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie Gratis nummer (*): 00 800 6 7 8 9 10 11 (*) Als u mobiel of in een telefooncel of hotel belt, hebt u misschien geen toegang tot gratis nummers of kunnen kosten worden aangerekend. Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2007 ISBN 978-92-79-06560-6 © Europese Gemeenschappen, 2007 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Belgium Gedrukt op chloorvrij gebleekt papier NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd U2NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd U2 07.03.2008 10:50:49 Uhr07.03.2008 10:50:49 Uhr 3 Inhoud Voorwoord 04 Inleiding 06 De maatschappelijke rol van sport 08 De economische dimensie van sport 20 De organisatie van de sport 24 Follow-up 34 Conclusie 37 NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 3NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 3 07.03.2008 10:50:49 Uhr07.03.2008 10:50:49 Uhr 4 NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 4NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 4 07.03.2008 10:50:49 Uhr07.03.2008 10:50:49 Uhr 5 Voorwoord Beste sportliefhebber, Het witboek dat u in uw handen houdt, is de bijdrage van de Commissie aan het Europese debat over het belang van sport in ons dagelijkse leven. Nooit eerder zijn sportthema’s in Europa op zo’n allesomvattende manier benaderd. In Europa, de wieg van de Olympische gedachte, wordt het merendeel van de populaire internatio- nale sportdisciplines beoefend en heeft een over- grote meerderheid van de bevolking belangstelling voor sport. Sport heeft behalve een sportieve en economische dimensie ook een belangrijke maat- schappelijke rol en draagt in sterke mate bij aan het welzijn van de mensen. Het is dan ook de taak van overheidsinstanties zoals de Europese Unie om sport te steunen. Dat is op het hoogste politieke niveau erkend, onder meer in de Verklaringen van Amsterdam (1997) en Nice (2000). De dialoog tussen de Europese Commissie en sportorganisaties ging vijftien jaar geleden con- creet van start met het eerste Europees Sportforum in 1991. Sindsdien wordt steeds vaker gepleit voor meer betrokkenheid van de Commissie bij de sport op Europees niveau. In 2005 creëerde de Commissie een consultatiemechanisme met de sportwereld en de lidstaten onder de titel „EU & Sport: aan de verwachtingen beantwoorden”. In dit verband hebben gouvernementele en niet- gouvernementele belanghebbenden de Commissie gevraagd om bij de EU-beleidsvorming meer aandacht te besteden aan de Europese sport en het specifieke karakter ervan, en om de juridische situatie te verduidelijken. Om die redenen achtte ik de tijd rijp voor een stra- tegisch document over sport met politieke richt- snoeren. Ik heb aandachtig geluisterd naar mensen uit de sportwereld en nationale overheden. Aan het thema zijn diverse vergaderingen en ministercon- ferenties gewijd. Het witboek is dus het resultaat van een lang overlegproces met de georganiseerde sportwereld. Het witboek is in de eerste plaats bedoeld om sport in het overige EU-beleid te integreren en toe te lichten hoe Europese regels moeten worden toegepast met het oog op een beter bestuur van de Europese sportwereld. In het licht van het mandaat dat de Intergouvernementele Conferentie van de Europese Raad van juni 2007 heeft gekregen om een bepaling over sport in het Verdrag op te nemen, kan de Commissie, indien zij dat nodig en passend acht, verdere stappen in de context van een nieuwe Verdragsbepaling aangeven. Ik ben ervan overtuigd dat de sport dankzij dit witboek meer aandacht zal krijgen bij de EU-beleidsvorming. Het witboek zal mensen bewust maken van de behoeften en specifieke kenmerken van de sector en actief en concreet bijdragen aan de bevordering van de sport. Met vriendelijke groet, Ján Figel’ Europees commissaris verantwoordelijk voor sport NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 5NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 5 07.03.2008 10:50:51 Uhr07.03.2008 10:50:51 Uhr 6 1. Inleiding „Sport behoort tot het erfgoed van ieder mens en de afwezigheid ervan kan door niets worden gecompenseerd.” – Pierre de Coubertin 1 Sport 2 is een groeiend sociaal en economisch ver- schijnsel dat in sterke mate bijdraagt aan de stra- tegische doelstellingen van solidariteit en welvaart van de Europese Unie. Het Olympische ideaal, nl. door sport zowel vrede en wederzijds begrip onder naties en culturen als ook de opvoeding van jonge- ren bevorderen, is in Europa ontstaan en is altijd gecultiveerd door het Internationaal Olympisch Comité en de Europese Olympische Comités. De meeste Europeanen doen regelmatig aan sport. Sport stimuleert belangrijke waarden zoals teamgeest, solidariteit, tolerantie en fair play, wat de persoonlijke ontwikkeling en voldoening ten goede komt. Sport zorgt ervoor dat de mensen een actieve rol gaan spelen in de maatschappij en is dus bevorderlijk voor een actief burgerschap. Zeker nu de Commissie de banden met de burger wil aan- halen en kwesties wil aanpakken die de mensen rechtstreeks aanbelangen, erkent zij dat sport van essentieel belang is in de Europese maatschappij. Sport heeft echter ook te kampen met nieuwe problemen en uitdagingen die in de Europese maatschappij zijn opgedoken, zoals commercie, uitbuiting van jonge spelers, doping, racisme, geweld, corruptie en witwassen. De Commissie kiest met dit initiatief voor het eerst voor een allesomvattende benadering van sportgerelateerde kwesties. Zij wil strategisch richting geven aan de rol van sport in Europa, het debat over specifieke problemen bevorderen, de zichtbaarheid van sport in de Europese beleids- vorming vergroten en mensen meer bewust maken van de behoeften en specifieke kenmerken van de sector. Dit initiatief streeft ernaar belangrijke thema’s te verduidelijken, zoals de toepassing van de EU-wetgeving op de sport, en pleit voor bijko- mende sportgerelateerde maatregelen op Europees niveau. Dit witboek start niet van nul. Sport valt onder het acquis communautaire en het Europese beleid op een aantal gebieden heeft al een niet te onder- schatten én toenemende impact op sport. De belangrijke rol van sport in de Europese maat- schappij en de eigenheid ervan zijn in december 2000 erkend in de Verklaring van de Europese Raad over het specifieke karakter van de sport en de maatschappelijke functie daarvan in Europa, waarmee bij de uitvoering van het gemeenschap- pelijk beleid rekening moet worden gehouden (de „Verklaring van Nice”). De Raad wijst erop dat de verantwoordelijkheid op sportgebied in de eerste plaats bij de sportorganisaties en de lidstaten ligt, met een centrale rol voor sportfederaties. Sportorganisaties hebben de taak hun tak van sport te organiseren en te bevorderen „onder inachtneming van de nationale en communautaire wetgeving”. „Ook al beschikt de Gemeenschap niet over rechtstreekse bevoegdheden op dit gebied, toch moet zij bij haar optreden uit hoofde van de verschillende Verdragsbepalingen rekening houden met de maatschappelijke, educatieve en culturele functie van de sport, die het specifieke karakter ervan bepaalt, teneinde de ethiek en de solidari- teit die noodzakelijk zijn voor het behoud van de maatschappelijke rol van de sport, te eerbiedigen en te bevorderen”. Sport, met zijn structuren die gebaseerd zijn op vrijwilligerswerk, vervult op het gebied van gezondheid, onderwijs, sociale inte- gratie en cultuur een specifieke rol in de Europese maatschappij, die door de Europese instellingen is erkend. NL_080328_Br_A4_sport_bb.indd 6NL_080328_Br_A4_sport_bb.indd 6 28.03.2008 13:06:44 Uhr28.03.2008 13:06:44 Uhr 7 1 Pierre de Coubertin (1863–1937), Frans pedagoog en histori- cus, stichter van de moderne Olympische Spelen. 2 Omwille van de duidelijkheid en de eenvoud wordt in dit witboek de definitie van „sport” van de Raad van Europa gebruikt: „de verzameling van alle vormen van lichamelijke activiteit die, al dan niet in georganiseerd verband, ten doel hebben de lichamelijke en geestelijke toestand te verbeteren, de sociale verbanden te ontwikkelen en resultaten te berei- ken in competities op alle niveaus.” Het Europees Parlement heeft de uitdagingen waarmee de Europese sport te kampen heeft, met grote belangstelling gevolgd en heeft de voorbije jaren geregeld sportkwesties behandeld. De Commissie heeft bij de voorbereiding van dit witboek geregeld stakeholders geraadpleegd over kwesties van algemeen belang en zij heeft daar- naast ook een onlineraadpleging georganiseerd. Ten aanzien van de rol van sport in Europa en EU-actie op dit gebied worden hoge verwachtingen gekoesterd, zo blijkt. Dit witboek spitst zich toe op de maatschappelijke rol, de economische dimensie en de organisatie van sport in Europa en er wordt gekeken naar de follow-up die aan dit initiatief zal worden gegeven. Concrete voorstellen voor verdere EU-acties zijn verzameld in een actieplan dat vernoemd is naar Pierre de Coubertin en een lijst van activiteiten bevat die door de Commissie moeten worden uitgevoerd of gesteund. Een werkdocument van de diensten van de Commissie bevat de achtergrond en de context van de voorstellen, waaronder bijlagen over sport en de Europese mededingings- regels, over sport en de vrijheden van de interne markt, en over de raadpleging van stakeholders. NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 7NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 7 07.03.2008 10:50:52 Uhr07.03.2008 10:50:52 Uhr 8 2. De maatschappelijke rol van sport 3 Special Eurobarometer (2004): The Citizens of the European Union and Sport. 4 COM (2007) 279 definitief van 30 mei 2007. Sport is een activiteit die de Europese burgers sterk aanspreekt en enorme mogelijkheden biedt om mensen samen te brengen, ongeacht leeftijd of sociale afkomst. Volgens een Eurobarometer- onderzoek uit november 2004 3 doet ongeveer 60 % van de Europeanen geregeld aan sport, al dan niet als lid van een van de 700 000 clubs, die op hun beurt bij een van de talloze bonden en federaties zijn aangesloten. De overgrote meerderheid van de sportactiviteiten vindt plaats in het amateurcircuit, maar ook de beroepssport wordt steeds belangrij- ker en draagt bij aan de maatschappelijke rol van sport. Sport is niet alleen goed voor de gezondheid van de Europeanen, maar heeft ook een educa- tieve, sociale, culturele en recreatieve dimensie. De maatschappelijke rol van sport kan bovendien de externe betrekkingen van de Unie versterken. 2.1 Lichaamsbeweging voor een betere volksgezondheid Te weinig lichaamsbeweging verhoogt de kans op overgewicht, obesitas en een aantal chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en diabetes, die de levenskwaliteit aantasten, het leven van mensen in gevaar brengen en een zware belasting betekenen voor de sociale zekerheid en de economie. Het witboek van de Commissie „Een Europese strategie voor gezondheidsproblemen die verband houden met voeding, overgewicht en obesitas” 4 benadrukt het belang van proactieve maatregelen om te voorkomen dat mensen steeds minder lichaamsbeweging hebben. De acties omtrent lichaamsbeweging die in beide witboeken worden voorgesteld, zijn complementair. Als instrument voor gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging heeft sport veel meer invloed dan elke andere maatschappelijke activiteit. Sport trekt mensen aan en heeft een positief imago. De mogelijkheden die sport biedt om via lichaamsbe- weging de gezondheid te verbeteren, worden vaak niet genoeg benut en moeten worden ontwikkeld. NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 8NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 8 07.03.2008 10:50:54 Uhr07.03.2008 10:50:54 Uhr 9 De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt ten minste 30 minuten matige lichaamsbeweging (al dan niet in de vorm van sport) per dag aan voor volwassenen en 60 minuten voor kinderen. Overheden en particuliere organisaties in de lidsta- ten zouden moeten helpen om dit doel te bereiken. Uit recent onderzoek blijkt echter dat onvoldoende vooruitgang wordt geboekt. (1) De Commissie stelt voor om samen met de lidstaten vóór eind 2008 nieuwe richtsnoeren voor lichaamsbeweging op te stellen. De Commissie beveelt aan dat de ministers in de lidstaten maatregelen nemen om de samenwerking tussen de gezondheidssector, het onderwijs en de sportwereld te bevorderen met het oog op een coherente strategie om overgewicht, obesitas en andere gezondheidsrisico’s te verminderen. De Commissie moedigt de lidstaten in dit verband aan na te gaan hoe ze een actieve levensstijl kunnen bevorderen via de nationale onderwijs- en oplei- dingssystemen, inclusief de lerarenopleiding. Sportorganisaties worden aangemoedigd activitei- ten op te zetten om de gezondheid via lichaams- beweging te bevorderen. De Commissie zal de uitwisseling van informatie en goede praktijken, vooral met betrekking tot jongeren, vereenvoudi- gen en zich op het amateurniveau concentreren. (2) De Commissie zal steun verlenen aan een Europees netwerk voor gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging, eventueel gecombineerd met kleinere netwerken die zich over specifieke aspecten van het thema buigen. NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 9NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 9 07.03.2008 10:50:56 Uhr07.03.2008 10:50:56 Uhr 10 (3) De Commissie zal gezondheidsbevorderende lichaamsbeweging tot hoeksteen van haar sportgerelateerde activiteiten uitroepen en deze prioriteit sterker aan bod laten komen in de desbe- treffende financiële instrumenten, waaronder: • het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (gezondheidsa- specten die verband houden met de levensstijl); • het programma voor volksgezondheid 2007–2013; • de programma’s Jeugd en Burgerschap (samen- werking tussen sportorganisaties, scholen, het maatschappelijk middenveld, ouders en andere partners op lokaal niveau); • het programma Een leven lang leren (opleiding van leerkrachten en samenwerking tussen scholen). 2.2 De krachten bundelen om doping te bestrijden Doping vormt een wereldwijde bedreiging voor de sport, ook in Europa. Zij ondermijnt het beginsel van open en eerlijke competitie, werkt demotive- rend en zet de beroepssporter onder onredelijke druk. Doping werpt een schaduw over de sport en brengt de gezondheid ernstig in gevaar. Op Europees niveau moet bij dopingbestrijding zowel met het aspect ordehandhaving als met het aspect gezondheid en preventie rekening worden gehouden. (4) Ordehandhavers in de lidstaten (grensbewa- king, nationale en lokale politie, douane enz.), door het Wereldantidopingagentschap (WADA) erkende laboratoria en Interpol zouden kunnen samenwerken om tijdig en veilig informatie uit te wisselen over nieuwe dopingproducten en -praktijken. De EU zou dergelijke inspanningen kunnen ondersteunen via opleidingscursussen en netwerking tussen centra voor de opleiding van ordehandhavers. De Commissie beveelt aan dat de handel in verbo- den dopingproducten overal in de EU op dezelfde manier wordt behandeld als de drugshandel. De Commissie roept alle actoren die verantwoor- delijk zijn voor volksgezondheid op om rekening te houden met de gezondheidsrisico’s van doping. Zij vraagt dat sportorganisaties een inventaris van goede praktijken opmaken om jonge sportbeoefe- naars beter te informeren over dopingproducten, geneesmiddelen op recept die dergelijke producten kunnen bevatten, en de gevolgen ervan voor de gezondheid. De EU zou baat vinden bij een beter gecoördi- neerde dopingbestrijding. Daartoe is het onder meer zaak gemeenschappelijke standpunten met de Raad van Europa, het WADA en de Unesco te bepalen en de uitwisseling van informatie en goede praktijken tussen overheden, nationale antidopingorganisaties en laboratoria te bevorde- ren. Het is in dit verband uitermate belangrijk dat de lidstaten het Verdrag tegen doping in de sport van de Unesco goed uitvoeren. (5) De Commissie zal een ondersteunende rol spelen, bijvoorbeeld door steun te verlenen aan een netwerk van nationale antidopingorganisaties van de lidstaten. NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 10NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 10 07.03.2008 10:50:58 Uhr07.03.2008 10:50:58 Uhr 11 5 Aanbeveling van het Europees Parlement en de Raad van 18 december 2006 inzake sleutelcompetenties voor een leven lang leren (PB L 394 van 30. 12. 2006). 2.3 Meer aandacht voor sport in onderwijs en opleiding Via zijn rol in het formele en informele onderwijs draagt sport bij aan de ontwikkeling van het menselijke kapitaal van Europa. De waarden van sport bevorderen de kennis, de motivatie, de vaardigheden en de bereidheid tot persoonlijke inspanning. Sport op school en aan de universiteit levert gezondheids- en onderwijsvoordelen op, een proces dat moet worden gestimuleerd. Op basis van de ervaringen tijdens het Europees Jaar van opvoeding door sport in 2004 stimuleert de Commissie de ondersteuning van sport en lichaamsbeweging via diverse beleidsinitiatieven op het gebied van onderwijs en opleiding, inclusief de ontwikkeling van sociale en burgerschapscom- petenties overeenkomstig de aanbeveling uit 2006 inzake sleutelcompetenties voor een leven lang leren 5. (6) Sport en lichaamsbeweging kunnen worden ondersteund via het programma Een leven lang leren. De deelname aan scholingsmogelijkheden via sport bevorderen is dus een prioriteit voor scholenpartnerschappen die steun krijgen van het Comenius-programma, voor gestructureerde acties op het gebied van beroepsonderwijs en – oplei- ding via het Leonardo da Vinci-programma, voor thematische netwerken en mobiliteit op het gebied van hoger onderwijs die steun krijgen van het Erasmus-programma, en voor multilaterale projec- ten op het gebied van volwassenenonderwijs die steun krijgen van het Grundtvig-programma. NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 11NL_080226_Br_A4_sport_iz.indd 11 07.03.2008 10:50:58 Uhr07.03.2008 10:50:58 Uhr 12 (7) De sportsector kan ook steun aanvragen via de oproepen tot het indienen van voorstellen over de uitvoering van het Europees kwalificatiekader (EKK) en het Europees systeem van studiepuntenover- dracht voor beroepsonderwijs en -opleiding (ECVET). De sportsector is betrokken bij de ontwikkeling van het EKK en komt in aanmerking voor financiële steun in 2007/2008. Gezien de grote mobiliteit van beroepssporters en onverminderd Richtlijn 2005/36/EG betreffende de erkenning van beroeps- kwalificaties kan de sportwereld ook als proefsector fungeren voor de uitvoering van het ECVET om de nationale competentie- en kwalificatiesystemen transparanter te maken. (8) De Commissie zal een Europees label toekennen aan scholen die lichaamsbeweging op school actief steunen en bevorderen. Om ervoor te zorgen dat beroepssporters na hun sportcarrière op de arbeidsmarkt terecht kunnen, benadrukt de Commissie hoe belangrijk het is om er reeds in een vroeg stadium rekening mee te houden dat jonge sporters een „dubbele opleiding” moeten krijgen. Er moeten ook lokale opleidingscentra van hoge kwaliteit zijn om hun morele, educatieve en professionele belangen te vrijwaren. De Commissie is een onderzoek gestart naar de opleiding van jonge sporters in Europa; de resul- taten kunnen in bovenstaande beleidsacties en programma’s worden opgenomen. Investeren in en werk maken van de opleidin